Son yüzyıl içinde tuvalet eğitimi ile ilgili geliştirilen psikolojik teoriler, pediatrik tavsiyeler ve ebeveyn uygulamaları oldukça değişmiştir. Yirminci yüzyılın başında sadece annenin içgüdüleri doğrultusunda doğal olarak gelişmesi beklenen eğitim, davranışçı yaklaşımın gelişmesiyle keskin bir dönüş yaşamıştır. Şartlandırmaya erken başlandığında istenen davranışın erken gelişeceği görüşünün yaygınlaşması ile olayın doğal gelişimi fikrinden uzaklaşılmış, ebeveynin sabrı ve sürekliliği ile başarı elde edeceği savunulmuştur. Günümüzde takip edilen yaklaşımlardan Brazelton metodu ise 1962’de ortaya atılmıştır. Santral sinir sisteminin miyelinizasyonunun tanımlanması ile olgun tuvalet hareketinin sağlanması için hazırlığın 12-18 ay arasında görülebileceği kabul edilmiştir. Çocuk merkezli bir yaklaşım olan bu yaklaşımda eğitim yavaşça ilerlemeli ve herhangi bir kesintiye uğrama durumunda ebeveynler çocuğu desteklemeli ve onun hatası olmadığını ifade etmelidir. Bu eğitimin başlangıcında çocuğun hazır olduğu yönünde işaretler veriyor olması tercih edilir.


Normal gelişen çocuklarda tuvalet eğitimine hazır olma işaretleri

● Basit direktifleri takip etmek

● Bağımsızlık göstermek ve “hayır” diyebilmek

● Bağırsak hareketi olmadan geceyi geçirme

● Düzenli ve tahmin edilebilir bağırsak hareketlerinin olması
● Anne babayı taklit etmesi
● Kendi başına giysilerini çıkarıp/giymesi

● Oturağı kullanmaya/büyük çocuk çamaşırı giymeye ilgi göstermesi
● Oturakla ilgili kelimeleri anlaması
● İdrar yapma ya da defekasyon ihtiyacını kelimeler, mimik ve hareketlerle anlatması

● Bağırsak hareketlerinin çocuk tarafından ifade edilmesi

● 2 saat kuru kalabilmesi

Tuvalet eğitimine başlanan çocuğun yaklaşımı ve davranışları yakından gözlemlenerek ileriki dönemde ortaya çıkabilecek komplikasyonların önüne geçilmelidir. Eğitime başlamak veya sonuca ulaşmak için dünyada kabul edilen kesin bir yaş sınırı olmadığı unutulmamalıdır. Çocukların hazır olma seviyeleri değişkenlik gösterdiği ve ailelerin dinamikleri farklı olduğu için tek bir doğru reçete yoktur.

Fizyoterapist Ece ÖZKAN